سر پرائیز

ماں دا فون جدوں وی آونا
مڑ مڑ پچھدی رہندی سی
پت گھر کد آویں گا
میں ٹال مٹول جیہے کردا رہندا
ماں ہلے تاں کم بڑے نیں
سوچاں گا
دیکھاں گا
ویہل لگو تے آواں گا
جد وی گھر نوں جاون لگنا
اُگھ سُگ وی نہ لگن دینی
چپ چپیتے تر پینا
سفر ہمیشہ رات دا کرنا
تڑکے تڑکے اُپڑنا
پنڈ نوں جاندے کھالے لیہہ کے
کھیتاں وچ دی ڈنڈیے ڈنڈیے ہو پینا
پولے پیریں گھر وچ وڑھنا
ویہڑے اندر نِم دے تھلے
منجی ات٘ے
بیٹھی ماں نے دیکھ کے بھجنا
جداں نھییری تے لم٘ی سرنگ وچ
بھلے ہوئے نوں روشنی لبھے

پت۔۔۔۔۔۔ دس کے آیا کر۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
اک٘و دم اینی خشی سنبھال نھیں ہندی
تے میں گل لگ کن وچ بولنا
"سرپرائیز"
----------------------
ہن ورھیاں پچھوں اوسے گھر وچ آیاں جد تے
اوہی ویہڑا اوہی تھاں سی
نِم دی ٹھنڈی چھاں نہیں سی
منجھی ات٘ے ماں نہیں سی
بیتیا ویلا نٹھ کے آیا
گل نال لگ کے کن وچ بولیا
سر پرائز
تے میں رو رو آکھن لگا
ویلیا دس کے آیا
اک٘و دم ایہنا دکھ سنبھال نہیں

فردیات

ساڈے ورگے نازک دل دے لوکاں نوں
نفرت کرنی نہ ہی جرنی آوندی اے

اکلاپے وچ جینا سکھ لئو جے کجھ کرنا تے
ساتھ بہانے لبھدے سہارے بے وس جیون ہارے لوگ


مٹھے لگی پیند کھٹی دی اثر تے ہونا سی
چہرہ مہرہ سجناں ورگا اندروں ویری ہوگئے آں

بھاویں لکھ من شکر کھائیے سانوں لگنی نہیں
رگ رگ دے وچ زہر سمایا زہری ہو گئے آں

نک٘ے بر دے کپڑے ورگے دن نیں ساڈے

نک٘ے بر دے کپڑے ورگے دن نیں ساڈے
جنج وی کترو کم نوں پورے آوندے نھیں
اج دے کم نوں کل تے پاوندے پاوندے لوک
سچیں ن٘کے رہ گئے عمر لکاوندے نھیں

اک گیان - بچ٘ے

کچے دھاگے نالوں کچے رشتے نوں سانجھ ودھا لوہا کر سکدے ہاں

اٹھ وے منا بیگانیا دھنا

اٹھ وے منا بیگانیا دھنا کاہدا مان تران
تن دا ماس ہے خورے کس دا، خورے کس دی جان

اپنے ہتھ وس کجھ وی نہیں اے پل٘ہ جھاڑ دے سائیاں
چاہے مٹی ہیٹھاں دب دے چاہے ساڑ دے سائیاں

مولی گھل گھل مٹی ہووے مونگرے نسردے جان
جیوں جیوں اپنے پیریں ٹردے تیوں تیوں وسردے جان

کسے دا خون کسے وچ دوڑےکس وچ کس دی باس
کون کھلاوے پالے پوسے، کون ہنڈاوے ماس

ہوند

مائے نی مائے ساڈے دیس دیاں حاکماں نیں
دت٘ی ساڈی ہوند مکا

ساڈیاں مونہاں چ تن٘ی بولی لکھنئو والی

اکھاں ات٘ے کھوپے دت٘ے لا
بابیاں تے صوفیاں دا درس بھلا کے لوکاں

گھر گھر ات دت٘ی چا

مٹھیاں دے بوٹیاں نوں کھٹیاں دی پیند ہووے

مٹھے کد٘اں رہن بھلا؟

مائے نی مائے ساڈے دیس دیاں مالکاں نیں
دت٘ی ساڈی ہوند مکا

صدق دے پینڈے

صدق دے پینڈے تریے جد وی، پیریں پیندیاں تھوڑاں
رشتے سانگے راہ وچ کھڑدے، روڑے بن دیاں لوڑاں

صدق دے پینڈے رات ہنیری منزل نال نصیباں
کجھ تاں وقت دے ہیٹھاں آ گئے کجھ مراوائے رقیباں



صدق دے  پینڈے جاندے جیہڑے سیس تلی تے دھردے
جیون جوگے صدق لئی جیندے صدق دے نام تے مردے


صدق دے  پینڈے عمروں ملیرے دیہہ آئی ترکالیں
صدق دی منزل مارو تھل ہے محمل مول نہ بھالیں

















دیہہ = body , existence

اکلاپا

ساتھ سہارے لبھ لبھ ہارے اکلاپا گل لایا

آپے اپنے گل لگ روئے - آپے چپ کرایا



پت گھلدے رہے پیسے تے دوائیاں
ماں نوں اکلاپا کھا گیا

ٹوکا

پاش توصحیح کیہندا سی

جھنڈے دی شکل ٹوکے نال ہی ملدی ہے

دیس دے ٹھیکیداراں دے ہتھ آ کے

ایہہ رنگدار ٹوکا

اپنی جوُ چ اگ٘ے

کسے وی رکھ نوں 

بخشدا نہیں ہے

چھانگدا رہندا ہے

کدے دھرم دے ناں تے

کدے وطن دے ناں تے

ودھدیاں ڈاہنیاں تے

جھولدیاں لگراں نوں 

وڈھدا رہندا ہے
جے کسے رکھ دا قد
ایہدی پہنچ توں ودھ جاوے
تے جڑوں
پٹ دیندا ہے

بے گھر بے در ہوئیاں چڑیاں دا

چیخ چگھاڑا دسدا ہے

ایس ٹوکے تے کن٘ے ای چھتنار 

بوڑھاں دا خون ہے

ہرے چ لال ملے تے کالک تاں بندی ہے

پاش توصحیح کیہندا سی

جھنڈے دی شکل ٹوکے نال ہی ملدی ہے

بندے ہتھ وس کچھ نہیں فیر وی

بندے ہتھ وس کچھ نہیں فیر وی

سوچ دا کیہہ اے

کجھ وی سویا جا سکدا ہے

اج اچانک جھڑ جیہا ہویا

تے میں گھر چوں باہر آیا

اسماناں تے چار چوفیرے

کالی کالی گھٹ چھائی سی

سڑدی بلدی دھپ دی تھاں تے

ٹھنڈی ٹھنڈی وا وگدی سی

سوچن لگا، گڈی کڈھاں

  پنڈ نوں جاندے 

روٹ تے پاواں

اڈدا جاواں

پنڈ اپڑ کے ، دادکے گھر دا پھاٹک کھولاں

سامنے سانجھے ویہڑے اند ر 

منجی ات٘ے 

خورے  ماں بیٹھی ہوئے

بندے ہتھ وس کچھ نہیں فیر وی

سوچ دا کیہہ اے

کجھ وی سویا جا سکدا ہے

اکھیائی

وگدے دریا دے کنڈے بیٹھا

ڈبدا سورج دیکھ ریہا واں

سج٘ے ہتھ  نال پانی روکاں

کھبے ہتھ نال سورج موڑاں

برا حال تے بونکے دیہاڑے

کھفا کھون جیہا ہویا واں

 وگدے دریا دے کنڈے بیٹھا

 ڈبدا سورج دیکھ ریہا واں

چڑھدا سورج کنڈ تے آ کے

کن مروڑی جاندا ہے

نالے آکھی جاندا ہے

ٹل جا ٹل جا ٹل جا نہیں تآں

وگدے دریا وچ روڑھ  دواں گا

تے میں اوس نوں کیہندا ہاں

وگدے دریا دے کنڈے بہن توں

ڈب جانا تاں سوکھا ہے۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

آزادی ساریاں دا حق ہے

اوہدا ناں  بھولا سی ۔تے جیہو جیہا ناں اوہو جیہا آپ۔  - اک دن اپنے یار نتھو نوں کہن لگا، یار سانوں کوئی جا ندا ای نہیں  ایتھے - لوکاں دیاں اخبار چ خبراں آوندیاں ، آپاں نہ تن وچ نہ تیراں وچ ، - آپاں مرے تاں نالدے پنڈ وی خبر نہیں ہونی ۔ میں چاوہنداں میرا ناں وی کسے اخبار جاں کتاب چ آوے 

نتھو نے بڑی حریانی نال ویکھیا تے کیہندا۔۔

"بل٘ے اوئے  بھولیا۔۔۔۔۔۔۔۔۔!!!!۔۔۔۔۔اج ٹڈیاں نوں وی زکام ہو گیا  ، لاونداں کوئی جوگاٹ، تیرا ناں وی اخبار چڑھآوندا ؟
 کدے منہہ دھوتا اپنا۔ "

بھولا کیہندا 

 ماں تاں کیہندی آ شیراں  دے منہ کیہنے دھوتے ، 

اچھا ایہہ گل آ، آ لا پھڑ فے شیرا، مولی کھا نال تھوڑا جیہا  کالا لون وی لا لئیں - شام تکر اخبار چ خبر آ جو۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

بھولے نوں ہر کوئی مزاقاں ای کردا -پر بھولا سِگا نصیباں والا ۔  چاراں بہناں دا کلا کلا بھرا ۔لاڈاں نال پلیا ہویا -  پیو دے ناں ویہہ کل٘ے سی جیہڑے بھولے نوں ای آونے سی ۔ اک دن بھولا گھر بیٹھا کہن لگ٘آ ۔ میں اپنیاں بھیناں نوں وی زمین چوں حق دینا۔ تے وڈی بھین صغری کیہندی

ناں میرا ویرا ، دھیاں دھیانیاں ہندیاں ، انہاں نوں دھیانیاں ای رہن دے ، اسیں کاہنوی تیریاں شریکنیاں بنیے - کملیا، تیرے نال ای تاں ساڈے بابل دا در کھلا ،۔ توں جیویں تیرے بچے جین ۔ ماں صدقے پے واری 

بھیناں نوں اپنی پرجائی لیون دی بڑی ریجھ سی ۔ ماں پے وی چاوہندے سی بھولے دا ویاہ چھیتی ہو جوے - کاہلوں رب اینوں پت دے دوے تے چلو ساتھ ہو جوو۔ کلا تاں کیہندے رکھ وی نہ ہووے ۔ جیندے جی اسیں وی پوتے کھڈا لئی تے پت دیاں خوشیاں دیکھ لیئے ۔    خیر ماواں دھیاں نے پنڈا دے پنڈ گاہ دت٘ے۔ تے برادری دی سب توں سوہنی کڑی نال بھولے دی منگنی کر دت٘ی ۔

  اک دن ساہمنلی گوانڈن بھولے دی تائی نوں کہن لگی۔ نی  سنیاں انہاں نے بھولے دا منگنا کر دت٘آ ۔ کیہو جیہی آ کُڑی؟ ۔ تے تائی کہندی بس کیہہ پچھدی آں بھینیں ۔ ایہو ای سمجھ کہ کاں جلیبی کھا گیا ۔ کتھے بھولا مُورا جیہا ۔ نہ  بہن دا پتہ نہ کھڑن دا -کتے کوئی چار بندے بیٹھے ہون ایہنوں کدی گل کردے نہیں دیکھیا ۔ ہر ویلے ڈنھ وٹا جیہا بن کے بیٹھا ریہندا ۔  ات٘وں رنگ وی اینا پک٘ا - تے اوہ کڑی۔۔۔۔۔۔۔۔ !!!!۔۔۔۔۔۔ کڑی تاں تل٘ے دی تار آ - ہتھ لائے میلی ہندی آ ۔ لکھنا پڑھنا تے سلائی کڈھائی وی جاندی آ۔ نمونے پا لیندی آ نالے بنا لیندی آ - گوہا کوڑا ہانڈی ٹک ، سب کجھ ایہڈا سوہنا کر لیندی آ۔ ۔ اوداں وی بڑِی بی بی دھی آ - میرے مامے دے سالے دی سگی بھانجی آ - 

"نی پنڈ کیہڑا آ"

لنگیری پنڈ۔ منڈالی شریف توں اگ٘ے۔ اپنے پنڈ کھوتڑاں توں اٹھ میل دا پند ہناں ۔ گڈیاں تے برات چلی جاوو۔"

چل بھینے گڈیاں تے جائے جاں گھوڑیاں تے۔ سانوں کیہہ - کڑی دے لیکھ جاں منڈے دی قسمت - توں دس اج کیہ رن٘یا - رنناں کیہہ سی سویر دا تیرا بھرا گھرے بیٹھا ڈیرے نہیں گیا اوہدی  سیوا چ لگی آں ،کدے لسی بنا کدے چاہ پلا کدے حقہ دھر - ایہنے چ آواز آئی "

او جیناں پانی پلائیں۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔"

خیر بھولے دے ویاہ دے دن رکھ دت٘ے ۔  - ماں تے بھیناں نوں چا چڑھیا ہویا ۔ دو مہینے اگیوں ای پرات کٹن لگ پئیاں ۔

سارے سگن پورے کیتے ۔ ویاہ ہو گیا تے ویاہ توں اگلے دن ای بھولے دی ماں نونہہ پت نوں لے کے منڈالی شریف دربار تے گئی - دیگ چرھائی تے مٹھی مراد دی دعا منگی ۔

سال بعد بھولے دے گھر اولاد ہوئی پر مٹھی مراد پوری نہ ہوئی مطلب منڈا نہ ہویا

بھولے دی ماں نک بلھ وٹ کے گھر دے اک کھنجے بیٹھی تے بڑ بڑ کری  جاوے - ایتھے کڑیاں دی گھاٹ سی - میں تاں سکھاں سکھدی رہی میرے پت دا ساتھ ہو جوو ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ ہائے اوئے ربا میں کتھے جاواں۔۔۔۔  بھولے دے پے نے اوہنوں سمجھایا کہ کڑیاں چڑیاں تاں اپنا چوگ نال لے کے آوندیاں ۔ بھاگاں والیاں ہندیاں ۔ گھر آئے پروہنے نال  ایہداں گری دی آ - توں دادی بن گئی آ خوش ہو - کملی نہیں ساں ۔ دھیاں آون تے بھاگ کھل جاندے آ۔رب چنگیاں کرو

خیر اوس توں مگروں بھولے دے  گھراگڑ پچھڑ دو منڈے ہوئے ۔ بھولے دا گھر جنتاں ورگا ہو گیا - 

ایہہ سن انیس سو پنتالی دے لگ  بھگ دیاں گلاں آں ۔ جدوں انگریج ہندوستاں چوں نکلن دیاں تیاریاں کر ریہا سی ۔ تے ہنوستان دے پتی دار انگریزاں کولوں اپنا اپنا حق منگ رہے سی ۔   پر بھولے دے پنڈ نوں ہندوستان دے حالاتاں دی ایہنی پرواہ نہیں سی ۔ بہتی  مسلمان ارائیں برادری سی تے اپنا زمیندارا کردی سی -  پنڈ چ اک ای  بندا سی جیہڑا اخبار پڑھ لیندا سی
 - - بابو شریف

بابو شریف دے چونتے تے ہر ویلے کوئی نہ کوئی  آیا گیا رہندا ملک بارے سیاسی حالاتاں بارے گلاں ہندیاں ۔ بابو شریف اخبار پڑھ کے سناوندا تے سارے پنڈ والے کن لا کے  سندے۔

مسلمانوں کے گاوں پر ہندوں نے دھاوا بول دیا -کسی نے افواہ پھیلا دی تھی کہ اس گاوں میں گائے قربان کی گئی ۔ تیرہ مسلمان شہید۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

"پاکستان کا مطلب کیا ۔ لا الاہ الا اللہ مسلم لیگ کے جلسوں  میں مسلمانوں کا جمِ٘ غفیر۔ 

"لے کے رہیں گے پاکستان بن کے رہے گا پاکستان"

۱۸۴۹
   وچ اانگریز پنجاب تے قابض ہویا - تے انگریز نے پنجابیاں کولوں انہاں دی بولوی کھو لئی - پنجابی دی تھاں اردو نوں لکھن پڑھن دی زبان بنا دت٘آ  ۔ ایس لئی اوس ویلےپنجابی  مسلماناں دے سارے اخبار اردو وچ ہی چھپدے سی

بھولے نوں بہتیاں باریکیاں دا تے پتہ نہیں سی ، ناں انہاں دے اپنے پنڈ کدے کوئی رولا بنیا سی اوداں وی انہاں دے پنڈ بہتے مسلمان ای سی پر ایہہ ا ردو اخباراں دیاں |خبراں سن کے تاں ایہداں لگدا سی کہ جے کتے گورے چلے گئے تے ہندو تاں مسلماناں نوں کچا ای چب جان گے۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

ایس لئی او وی اندروں اندروں پاکستان تے آزادی لئی جزباتی ہویا پھردا سی۔ 

بابو شریف کیہندا سی آپاں نوں پریشان ہون دی کوئی لوڑ نہیں ۔ آپا٘ں جالندھر وچ آں  تے  ایتھے مسلمان بہتے آ۔ ایس لئی جالندھر پاکستان دا حصہ بنو۔ آپاں اپنے گھر ای رہواں گے ۔۔

ایہہ سن انیس سو سنتالی سی
۔ بھادوں دا پکھ لگ گیا سی۔ کیہندے بھادوں ۱۱ بھراواں دی کل٘ی بہن آ ایس لئی بہت کپتی ہندی آ ۔ 

اک تاں وٹ تے حسڑ ، اتوں  روزیاں دا مہینہ ۔ خبراں آون لگ پئیاں  کہ لوکی قافلے بنا بنا کے پاکستان نوں جارہے آ۔جالندھر پاکستان چ نہیں آیا ۔  پر پنڈ کھوتھڑاں دے واسی ہلے بے چنت ہو کے بیٹھے ہوئے سی ۔  کیوں کہ اوتھے ہلے امن امان سی

 انتیواں روزہ سی - کل جاں پرسوں عید ہو جانی سی - وڈی کڑی جیہڑی اٹھویں سال چ سی مہندی دی اڑی کرن لگ پئی - ۔ نیانیاں دی ماں نے نویں کپڑے لہا  پرانے کپڑے پا دت٘ے تے تناں بچیاں دے  ہتھاں پیراں دیاں تلیاں تے ، اتے اپنی سس دے چٹے سر تے مہندی لا دتی۔ تے اوس توں مگروں او گھر چ گوہا مٹی پھیرن لگ پئی ۔

بھولا اپنی نکی بھین نوں عید دین لنگیری چلا گیا ۔ نکی بھین دا ویاہ بھولے دے نک٘ے سالے نال ہویا سی - 

بھولا جدوں لنگیری پنڈ دی جو چ وڑیا تے  چیکا رولی  پئی ہوئی سی ۔ لوکی روندے پٹدے دوڑے پھڑدے سی - اوہنے نٹھ کے پچھیا کیہہ ہویا کیہ ہویا

اگیوں جواب آیا 

اجاڑے پے گئے اجاڑے پے گئے ۔۔۔۔۔۔۔

اوہ نٹھ کے اپنی بھین دے گھر گیا - اونہاں دا سارا ٹبر ای وڈھیا ٹکیا گیا سی - بس اک سوہرا تے وڈا سالا جیہڑے کھیتاں چ کم کردے سی اوہی بچے سی۔ بھولے دے بہنوئی دا وڈھیا ہویا سِر پاتھیاں والی گہوڑی دے پیا سی تے خون دا فوارہ نکلن ڈیہا سی ۔ بھین دے نیانے ویہڑے چ ، بھین برانڈے چ  ، تے سس رسوئی چ بے جان پئی سی،  ۔سکھ  حملہ آور لٹ مار کر کے  چلے گئے سی۔

بھولے دا وڈا سالہ اپنی ماں دے پیراں چ ڈگیا روئی جاوے تے سوہرا مڑ مڑ  لاشاں دی گنتی کری جاندا وے ----

یک دم سوہرا اچی اچی اراڈ مارن لگ پیا - رانو دی لاش کتھے آ ۔ میری  نکی دھی رانو دی لاش  نہیں   ہیگی

او میری رانوں دی لاش نہیں لبھدی میری رانو۔۔۔ میری رانو دی لاش لبھو۔۔۔۔۔۔

رانو۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔!!!!!!!!!!۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ رانو۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔!!!!!!!!!!۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
۔ اوہ اچ٘ی اچ٘ی  واجاں مارن لگ پیا جیویں کہ رانوں اوہدی گل سن کے نٹھ کے آ جو گی ۔

رانوں نوں حملہ آور اپنے نال گئے سی ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

بھولے دا سوہرا تاں غش کھا کے ڈگ پیا -
 - 

سارے لوک اجڑ اجڑ کے جا رہے سی - بھولے نے اپنے سوہرے نوں ہلایا جلایا ، مونہہ نوں پانی لایا ۔ جد اوہنوں ہوش آایا تے بھولا کیہندا  تایا چلیے آپاں وی ہن۔ نہیں تے اوہ فیر آجان گے۔۔ تسی میرے نال  ای چلو۔ 

پر اوہ اگیوں کجھ نہیں سی بول ریہا بس لم٘ے لم٘ے ہٹکورے بھری جا ریہا سی ۔۔۔۔۔۔ بھولے نوں اپنا گھر دی فکر پے گئی - اوہنے  نفسا نفسی وچ  سوہرے تے سالے نوں چھڈیا تے اپنے پنڈ والوں نٹھ پیا ۔

انہاں دے پنڈ والے وی گڈے جوڑن ڈیہے سی تے جان دیاں تیاریاں چ سی ۔ بھولے نے وی اپنا گڈا جوڑیا ماں پے، بیوی بچیاں نوں نال لیا ، تے تھوڑا بہتا سامان لد کے قافلے نال تر پیا۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ بھولے دے ماں پیو نوں نک٘ی دھی بارے خبر مل گئی سی -
سارے دکھی سی سارے ای روندے سی ۔ کیہڑا کیہدے کول اپنا درد ونڈاوے ۔کیہڑا کیہنوں پھرولے ۔  نہ انہاں نے بھولے کولوں پچھیا نہ بھولے نے گل کیتی ۔ باقی تن٘اں دھیاں دی کوئی اگ سگ نہیں سی ، تے کسے کول وقت وی نہیں سی۔ بابو شریف کیہندا سی پاکستان جا کے سارے اک دوجے نوں مل جان گے۔

پاکستان کدھر آ کسےنوں  پتہ نہیں  سی ۔۔۔ بھولے دی دوڑ پھگواڑے تکر سی ۔ ہاں اک دو واری نواں شہر وی گیا پر اوس توں اگ٘ے کدے نہیں گیا ۔ سارے اک دوجے دے سہارے تے پچھدے پچھاندے تردے جان ۔۔۔۔

جالندھر کول پہنچ کے انہاں دے گڈے دا اک بولد ہنھ  کے بہہ گیا۔ انہاں بڑا زور لایا پر بولد خریا ٹھیک نہیں سی اوہ نہ اٹھیا۔ قافلے والے کسے لئی رکدے نہیں -  بھولے دی ماں دھیاں دا سوچ سوچ کے مرن والی ہوئی پئی سی تے پے کولوں وی بڈھے وارے چلیا نہیں سی جاندا۔۔۔۔۔ آخر بھولے دے پیو نے کیہا پت تسی جاو میں آ نالدے پنڈ ٹھہر جاندا - ایتھے دا لمبڑدار جیتا مینوں جاندا وا ۔ جدوں حالات ٹھیک ہو جان گے تے او مینوں پاکستان چھڈ آو گا۔ 

خیر بھولے دے ماں پے جالندھر لاگے کسے پنڈ چ چلے گئے تے بھولا اپنے بیوی بچیاں نال پیدل ہو گیا - کوئی پتہ نہیں کتھوں کتھوں دی ہندا ہویا قافلہ کتھے پہنچ گیا - بس ہر اک نوں اک دوجے دا آسرا سی۔۔۔۔۔۔ بھکھ تھیا، دھپ، وٹ۔۔۔۔۔۔۔برا حال بونکے دیہاڑے۔۔ ترنا اوکھا سی سامان کون چکے - لوکی اپنا سامان راہ چ سٹن لگ لئے - گاں توں گاں حملے ودھدے گئے - سارا دن لکے رہنا رات نوں سفر کرنا۔۔۔۔۔۔ نکے نکے بچیاں نوں کون سمجھاوے کہ آزادی کیہہ ہندی آ او رونوں نہیں  سی ہٹدے - ایس لئی کئی ماواں نے اپنی تے قافلے دی جان بچاون لئی بچے راہ چ ای  سٹ آندے۔ 

کئی دناں بعد اگ٘ے اک دریا آیا - سارے کہن لگ٘ے ایہہ دریا پاکستان تے ہندوستان دے وچالے آ  - ایہدے پرلے پاسے پاکستان تے ارلے پاسے ہندوستان ۔

پر ساون بھادوں کر کے دریا پانی نال اچھلن ڈیہا سی - پار کرن والے بہت زیادہ سی تے بیڑیاں تھوڑیاں  - بھولا اپنے بیوی بچیاں  نوں اک رکھ دی چھاویں بٹھا کے بیڑی لبھن تر پیا - ہلے او بیڑی والے نال گل ای کر ریہا سی کہ کرپاناں والے تے پگاں والے  تے گھوڑیاں والے حملہ کرن آ گئے ۔ او مولیاں گاجراں وانگوں نہتے تے بے وس لوکاں نوں وڈھی کتری جا رہے سی - 

اوہدے کول تاں سوٹی وی نہیں سی - حملہ آوراں کول رفلاں وی سی ، کرپاناں  وی ، خنجر وی - 

 ہر کسے نوں اپنوں اپنی پئی ہوئی - اوہنوں لگیا جداں حشر دا دیہاڑا ہووے جداں اوہدے پنڈ دا مولوی کیندا سی - 

حشر دا دیہاڑا ہووے گا، نہ پیو پت دا نہ پت پیو دا۔۔ نہ ماں دھی دی ناں دھی ماں دی - بہناں بھرا سب اپنی اپنی فکر کرن گے۔۔
۔

دھوڑ مٹی چ کجھ نظر نہیں سی آون ڈیہا - او نٹھ کے اپنے بیوی بچیاں ول گیا تے دیکھیا اوہدی دھی تے زنانی نوں جتھے والے کھچ کے لے جا رہے سی - 

تے اوہدے دونویں منڈے اچی اچی رو رہے سی

پہلے او نٹھ کے اپنی تیویں تے دھی نوں بچاون لگا پر فیر اوہدی اپنے پتاں تے نطر پئی ۔  او پچھے ہٹ گیا - نالے او خالی ہتھ تے اکلا - بیوی تے دھی نوں بچاندے ہوئے آپ وی مر گیا تے پتراں نوں کون پالو۔۔۔۔۔اوہ اپنے پتآں دے لالچ وچ اپنیاں اکھاں چ بے غیرت جیہا ہو گیا۔ پر اہنوں لگیا اوہدے کول ہور کوئی چارہ وی نہیں۔۔۔ - 

اپنی دھی تے بیوی نوں گنوا  کے اوہنے دوہاں پتراں نوں کچھڑ چکیا تے دریا ول دوڑ لادت٘ی - ایہدے توں پہلاں کہ کوئی آ کہ اوہدے کولوں پتر وی کھو لوے -

پنج سال دا بوٹا تے تن سال دا نک٘ا --- اچی اچی روئی جان تے اوہ انہاں دے منہ چمی جاوے

دریا دے کول جا کے اوہنے دوہاں نوں اپنے موہڈیاں تے بٹھایا تے کیہا مینوں گھٹ  کے پھڑ لوو۔ چھڈنا نہیں - 

تے او دریا چ اتر گیا --- 

بھولے نوں ترنا اوندا سی پر ایہڈا کوئی پیشہ ور تارو تاں نہیں سی ۔ اتوں دریا وی اپنے زوراں تے ۔۔۔ ادھ چ پہنچ کے بھولے دی بس ہوگئی ۔۔۔ نک٘ے نوں اپنے اتوں لاہ دتا۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

نکا دریا دے حوالے -
-- انا لللہ و انا الیہ راجعون۔۔۔۔۔۔۔  ۔

جدوں وڈھے نے دیکھیا کہ ابے نے نک٘ے نوں دریا چ سٹ دتا تے وڈھا اچی اچی رون لگ پیا - ابا مینوں ناں سٹیں ۰ اب٘آ مینوں نہ سٹیں -

بھولے دا وس چلدا تے نک٘ے نوں وی نا سٹدا پر اوہدے ہتھ پیر جواب دے گئے سی - اوہنے سوچیا کہ سارے مرن نالوں چلواک مر جائے ۔۔۔۔۔ 

پر دریا دا کنڈا ہلے وی دور سی ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

بھولے دا وجود جواب دئی کھڑا سی - بھکھ ، دکھ  سفر تے ظلم - بندے نوں انج ای مار دیندے نیں ۔۔۔۔۔۔تے فیر ۔۔۔انہاں حالاتاں چ تر کے دریا پار کرنا۔۔۔۔۔۔۔۔۔!!!!!!۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ 

 خیر بھولے دی بس ہوگئی - بھولے نوں لگیا کہ جے وڈے منڈے نوں وی دریا چ نہ روڑیا تے دوویں ڈب جاں گے - اوہنے فیر بہتے نالوں تھوڑا نقصان دا سوچ کے وڈے منڈے نوں دریا چ دھکا دین دی کوشش کیتی - پر منڈے نے اپنے ہتھاں نال اوہدے بال تے کن گھٹ کے پھڑ لئے نالے اچی اچی رون لگ پیا

امی امی ہائے ہائے امی ہائے امی ہائے امی

--- بھولے نوں ترس آگیا تے بھولے نے فیر ہمت کیتی پر اوہدی ہمت جواب دے گئی سی - دریا دیاں چھلاں اہنوں پنے نال کھچی جا ریہاں سن ۔ اہنوں اپنی موت نظر آ رہی سی ---

پیو پت دے ایس رشتے نوں خورے تسی کیہہ آکھو پر خورے زندگی دا لالچ ہر رشتے توں بھارا ہندا - 

بھولے نے جنجھوڑ کے اپنے پت نوں اپنے اتوں لاہ دتا

تے ایس واری اوہنے انا للہ و انا الیہ راجعون نہیں پڑھیا
۰

اوہدیاں اکھاں چ لالی تے ہتھاں پیراں چ نیل ۔۔۔۔۔اوہ  ہونکدا ہویا دریا دے کنڈے تے اپڑیا تے زمین تے ڈگ پیا - جھٹ کو پتھر وانگوں زمین تے پیا ریہا فیر اٹھیا ۔۔۔ دریا دے پرلے کنڈے دیکھیا جتھے او اپنے ماں پیو ، بیوی تے دھی نوں چھڈ آیا سی۔ دریا ول ویکھیا جتھَے او اپنے دونویں پت روڑھ آیا سی 

 او دوہتڑ مار کے اچی اچی پٹن لگ پیا ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

دریا دھرتی تے اسمان سارے اوہدے پچھے پچھے تے او اگ٘ے نٹھ ریہا سی - جداں کسے ہرنی پچھے اکو وقت تے کن٘ے ای درندے پے جان۔ 

، اوہنے اپنا گلواں پاڑ دت٘آ -- ۔    ۔۔۔۔۔۔   

اپنے منہہ تے آپے تھپڑ مارن لگ پیا - فیر اچی اچی کوکن لگ پیا فیر تھپڑ مارن لگ پیا - دریا دے کنڈے توں مٹی چک چک کے اپنے منہ وچ دھنن لگ پیا - اپنیاں لتاں باہواں تے دندیاں وڈھن لگ پیا تے فیر اچی اچی وین پون لگ پیا۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔- - 

ایس بے چینی تے کرب وچ اوہدے دل چ اچانک خیال آیا کہ دریا وچ چھال مار کے جان دے دوے -تے اپنے پتراں دے کول چلا جوے ۔۔۔۔۔۔۔۔۔

اوہ دریا چ ڈبن واسطے اٹھیا۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

  ایہنے چ اوہدی نطر ساہمنے پنڈ چ بنے گوردوارے تے پئی ۔ 

اوہدی ساری بے وسی طاقت وچ بدل گئی ۔ 

 اوہنوں آزادی مل گئی سی---------------

۔ گھر بار، مال ڈنگر،ماں پیو  بھیناں بھراواں دھیاں پتراں توں آزادی - ہر شے  ہر رشتے توں آزادی۔۔۔۔

  تے بابو شریف دے کہن موجب

 آزادی ساریاں دا حق ہے ،مسلماناں دا حق ہے سکھاں دا حق ہے

اوہنوں دریا دے کول کھیتاں چ کھٹی دے بوٹے تے لٹکی کہاڑی نظر آئی ۔ اوہنے کہاڑی پھڑی تے سکھاں دے پنڈ ول دوڑ لا دت٘ی

آزادی ساریاں دا حق ہے -   

مسلماناں دا حق ہے

سکھاں دا حق ہے 

اک بیت

کن اکھاں تے دل دا بوہا کھولیں رکھداں
پر کنڈی جیہی وج٘ی رہندی سینے اندر

مٹی دا اکلاپا

پہلے ماواں بہناں کولوں ممتا لبھدا ریہا

پھر گھر والی گھر وچ آگئِ۔ من پرچاون لگ٘ی

ماواں جنت تر گئیاں تے بہناں سوہرے گئیاں

گھر والی وی ہولے ہولے ہتھ چھڈاون لگ٘ی

گُڈے گڈیاں ورگے بچ٘یاں چ مستیا، جھلا ہویا

بچیاں اپنی راہ جد پھڑ لئی ہور اکلا پویا

مٹی آخر مٹی رہ گئی اسماناں ول جھاکے

سج٘ے پاسے منہ کر سونہہ گئی نال اکلاپا پا کے 

 

بڈھی چڑی

بوٹاں چوگ کھلاون والی 

بڈھی چڑی دے بوٹ جدوں دے

کھمباں والے ہو گئے نیں

آلھنا وکھرا کر کے بہہ گئے

بوٹاں والے ہوگئے نیں

پیر سمے نے پٹیا جد وی

لیکھ نے پن٘ا تھلیا جد وی

چند دا بدھ سی

بدھ دا چند سی

بچے ٹر گئے بچیاں والی

بچیاں ورگی ہوگئی اے

بڈھی چڑی ہن اڈ نہیں سکدی

بوٹاں ورگی ہوگئی اے

ماں بن چوگ کھلاوے کون

!!!!!!بڈھی چڑی نوں پالے کون؟؟؟؟ 

 

ٹٹیا پات مٹی وچ رلیا، آوے نت

کل دا منظر کل سنگ تریا، اج تدا تردا جاوے

سبزی والے بابے دی تھا پوتا ہوکا لاوے

ساڈے ہتھ ہتھیا نہ کوئی ، بس اک صدق ایمان

شوق دے پینڈے بھجدے جائیے، دھر کے تلی تے جان

-------------------------------------

منگویں لیڑے تن تے پائے، منگویں ہار سنگھار

فیر وی تیرا کوجھ نہ لکیا، کیتے جتن ہزار

اوڑھ پوڑھ توں سو لکھ کر لے، روگ نا جاون یار

ٹٹیا پات مٹی وچ رلیا، آوے نت بہار

اونچ نیچ

شاماں پئیاں کچے گھراں دے ویہڑیاں اندر منجیاں ات٘ے

سارے دن دی ٹُٹ بھج پچھوں 

دکھدے سریراں والے پئے نیں

گڈ٘ے گڈیاں ورگے نیانے  

دکھدے جثے ڈھڈ تے پا کے ہونک رہے نیں

شاماں پئیاں۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

چلھے اندر گل٘ا بالن اکھ دا کج٘ل کھور ریہا ہے

منہ دے سواد نوں

گولی وج٘ے

بھکھ نال جثہ ڈول ریہا ہے

شاماں پئیاں  ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

چم چڑک٘اں لال پوک٘ڑ

رات دا بوہا کھول رہے

وقت دی چکی ہیٹھا پ٘سدے

سپ وانگوں وس گھول رہے نیں

شاماں پئیاں کچے گھراں دے ویہڑیاں اندر منجیاں ات٘ے

ساہمنے والی کوٹھی دے 

پھاٹک نیں اچ٘ے

شام بیچاری ٹپ نہیں سکدی

کالی رات وی سجے کھبے ہو ننگھدی

کوٹھی اندر وڑھ نہیں سکدی

جھاتی مار کے دیکھو جد وی

ساہمنے کندھ تے جھولدے وقت دی چندری سوئی

سجری سویر دے ٹھنڈی وا دے بُلیاں جیہے ویلے تے ہی 

آتکی رہندی

ایدھر اودھر ہل نہیں سکدی

شاماں پیندیاں کچے گھراں دے ویہڑیاں اندر منجھیاں ات٘ے

بچیاں دا پیو

بھا پچھدا گیا
پچھے ہٹدا گیا
گھر آ کے دسن لگا
پھل  سارے گلے ہوئے سی

جیون والی اس شطرنج توں اک تک ایہو سکھیا ہے

بیجن گُڈن وڈھن گاہون، بھکے بھانے جو وی کرن

دانے اوس دے حصے آونے جیہڑا پہلےای رج٘یا ہے

دا تے آئی گوٹی نوں معافی موفی ملدی نہیں

 شطرنج  ورگے اس جیون توں اک تک ایہو سکھیا ہے

نکے بر دے کپڑے ورگا دن ایے میرا

نکے بر دے کپڑے ورگا دن ایے میرا

جنج وی کتراں کم دے میچے آوندا نہیں

اج دے کم نوں کل تے سٹدا سٹدا میں

سچیں نکا رہ گیا عمر لکوندا نہیں

پوکڑ

رات جنہاں نے پورے گھر نوں بھریا سی

دن چڑھیاں تے پتیاں وانگوں کھلر گئے

ساون مہینے میینہ دا سن کے نکلے سی

عاشقاں انگوں جھٹ ک جی کے وسر گئے

ویاہ دی ورہے گنڈ

رات دا پچھلا پہر سی کہ لائٹ چلی گئی – جیٹھ دا مہینہ تے انتاں دی گرمی – کدے سج٘ے تے کدے کھب٘ے پاسے لیندے ہوئے اوہدی اکھ کھل گئی – اوہنے ویکھیا کہ اوہدے کبھے ہتھ منجی تے اک زنانی پئ ہوئی سی –اوس زنانی نوں وی خورے بھت وٹ لگ ریہا سی – اوہنے اپنا جھگہ ڈھڈ توں ایہداں چکیا ہویا سی کہ سینہ وی جھاتی مار ریہا سی – لتاں باہواں کھول کے بے سدھ پیا ہویا زنانہ سریر – اوہ بغیر کجھ سوچے، اک٘یا ک٘یا جیہا ،  اپنی منجھی توں اٹھ کے  ہولے ہولے زنانی والی منجھی تے آ گیا – زنانی دی اکھ کھلی تے اوہ وی مونہوں کجھ نہ بولی – بس بٹر بٹر تکدی رہی کدے مسیا دی رات وچ بلدے ہوئے تاریاں ول تے کدے اوٹے تے ستی ہوئی بل٘ی ول -  تھوڑی دیر بعد منجی تے اوہ فیر کلی سی– ایہنے چ لائٹ آ گئی دوویں سوں گئے  تے ادوں جاگ آئی جدوں غلام قادر مولوی دی آواز کن٘اں چ پئی –

زنانی اٹھ کے گوہا کوڑا کرن لگ پئی – فیر دھاراں کڈھیاں تے ددھ رڑکیا – جد کہ اوہ اٹھیا ، گڈا جوڑیا تے مربے چلا گیا -  ماپیاں نے زنانی داناں  نازو تے جنے دا ناں اکری رکھیا سی پر ایہہ ناں بس ماپیاں تے پنڈ والیاں لئی سن – اک دوجے لئی او بس زنانی دے مرد ہی سن – گڈو دی ماں تے گڈ دا پے -  گڈو دی ماں تے گڈو دے پے دے ویاہ نوں دس سال بیت گئے سن – پلیٹھی دا پتر گڈو فیر رجو تے فیر  نکا – اوہناں دا رشتہ بھکھ دا سی – ایہی بھکھ جیدے چ زہر وی پھکنا پوے – کیہندے نیں جیہنوں اکھاں نئیں کھاندیاں اہنوں منہ وی نیہیں کھاندا – پر ایتھے اکھاں کھولدا ای کون سی – سریر نوں سریر دی بھکھ لگدی تے اکھاں، کن، دل تے دماغ توں پچھے بنا سریر سریر نوں کھان لگ پیندا –

 اک دن جد سورج عین سخر تے سی – اکری نوں چیتا آیا کہ بکری تھیاہیاں رہ گئیاں – او چھیتی چھیتی مال والے احاطے گیا  تے بکریاں نوں پانی ڈھاون لگ پیا – اچانک اوہنوں پٹھیاں والے کوٹھے چوں بول برالا جیہا سنیا – او سمجھیا شاید کوئی ڈنگر کھل کے اند پتٹھے کھان چلا گیا – اوہ نٹھ کے اندر جان لگا تے پٹھیاں والی مشین تے پرنالے تے پئی پھلدار چن٘ی نظر ائی اوہدے کن کھڑے ہو گئے – اوہدے کول سام سنگ دا کیمرے والا موبائل سی جیہڑا اہنوں اوہدے بہنوئی نے سُودیہ توں گھلایا سی – اوہ پولے پولے پیر رکھدا پچھلے پاسے دی ہوگیا کوٹھی دے پچھلے پاسے والی باری جیہڑے مال والے اندر کھلدی سی دی دے کول کھڑ گیا تے چیتھ تھنی ویکھن لگ ہیا –

دوویں ایک دوجے تے صدقے واری ہو رہے سی – جندے توں آکھیں تے میں جگ دیاں ساریاں خوشیاں تیرے پیراں ہیٹھاں سٹ دیاں – توں اشارہ کریں تے میں بلدیاں کوئلیاں  توں وی لنگھ جواں – ناں اسلم مینوں تیری جان نئیں توں چاہی داں۔ توں میرے سِر تے ہتھ رکھ کے سوہنہ کھا کہ کدے چھڈ کے نہیں جاویں گا – تو میرا مریا ہویا منہ ویکھیں جے جھوٹ بولیں – ناں رانو کیہو جیہیاں گلاں کردی ایں – او دن میری زندگی دا آخری دن ہوو جدوں جگ والے رانو نوں میتھوں جدا کرن – چوراں تے عاشقاں کول پنج ست منٹ ہی ہندے آ – اچانک قول قرار کردیاں اوہناں دیاں بولتیاں بند ہو گئیاں تے سریر بولن لگ پئے – کچیاں عمراں دے منہ زور سریر – ایہدا پھڑکن جداں مچھلی پانی توں باھر آ کے تڑپھدی ہووے – سپاں واگوں ول ولیویں کھاندے کنڈلیاں ماردے تے ہل چ چوڑے جھوٹے وانگوں ساہ چڑھے ہوئے سیریر – اکری دا کھبا ہتھ دل تے سجا ہتھ کیمرے تے – آخیر اک ویلہ آیا کہ اکری دی برداشت جواب دے گئی – اوہدے کولوں جریا نہ گیا تے اوہ پچھے ہٹ گیا تے اچ٘ی اچ٘ی کرن لگ پیا چکچکچکککھے چکچکچکککھے چکچکچکککھے –جیویں پسو ہک ریہا ہووے – اوہدی آواز سن کے دونواں نے ساہمنلے دراوازے تھنی دوڑ لا دتی کہ کوئی آ گیا – پر اوہناں نوں پک سی کہ کسے نے وی اہناں نوں ویکھیا نئیں

اکری نوں کجھ سمجھ نہ آوے – اوہتے اک رنگ آوے تے اک رنگ جاوے – اوہ چھیتی نال گھر آیا تے گڈو نوں کیہا، جا اپنی ماں نوں دس دے کہ میں مربے جا ریہا واں – کھالا کڈ٘ن والا تے ہور وی کئی کم کرن والے پئے – مجھاں نوں پٹھے پا دییو تے پانی ڈاہ دییو – کہی موہڈے تے رکھی تے لم٘یاں لم٘یاں لانگاں بھردا او مربے والوں تر پیا – مربے جا کے اوہنے پانی والی ڈگی چ چبھی ماری تے توت ہیٹھاں پلی بچھا کے بہہ گیا – جیب چوں موبائل کڈھیا دے تے اسلم تے رانوں والی ویڈیو دیکھن لگ پیا – دوناں دیاں اکھاں چ پریت دی روشنی، چہریاں تے عشق دا نور تے اک دوجے تے واری ہندے جسم – اوہنے اہہ ویڈیو ریپیٹ تے لا دتی تے ساہمنے رکھ کے لگاتار ویکھن لگ پیا – جیویں کوئی مجزوب ہووے – ہولی ہولی اوس ویڈیو دے کرداراں  نے روپ وٹا لیا – رانو دی تھاں رجو تے اسلم دی تھاں اکری -  رجو اوہدی گوانڈن سی – بالپن اکٹھے لنگیا سی- اکٹھے مولوی کول سپارہ پڑھن جاناں – اکٹھے اڈی چھٹاپو، باندر کیلا تے گیٹے کھیلنے – جس دن اوہنے رجو دی شکل نہ دیکھنی اوہدا دن ہی نہ چڑھنا – کڑی مڑی گلی چ چکر مارنے – کھنگدے پھرنا – کدے گّوانڈیاں گھروں داتی منگن چلا گیا – کدے تنگلی واپس کرن چلا گیا – اوہدا عشق تاں بس دیدار ای سی – اوہنے تے کدے گل بات وی نئیں کیتی سی – بس اک گھٹ دیکھ لینا تے سارا  دن نشیائے رہنا –  اک ن اوہدا ابا کہن لگا - اوئے اکری میں تینوں کیہا سی بکریاں نوں لسی پیا آ، توں کداں ایتھَے منہ آڈی اسمان نوں تک٘ی جاندا منہ چ مکھی چلی جاوو- سوہرا سودائی جیہا خریا کیڑیاں سوچاں چ مستیا رہندا -

اک دن او کھو ول جا ریہا سی کہ اوہدی نگہ پئی کہ رجو پانی بھر رہی آ – او اوتھے ای کسے بہانے کھڑا ہو گیا – جد رجو نے گھڑا بھر لیا تے آسے پاسے ویکھن لگ پئی – نال دی کڑی پہلے ای چلی گئی سی – اکری تو اڈ آسے پاسے ہو کوئی نئیں سی – اوہنے اکری نوں ویکھیا جیوں کہہ رہی ہووے ، گھڑا چکائیں گا، اکری نے وی طلب بھریاں اکھاں نال دیکھیا جیویں کہہ ریہا ہووے گھرا چکاواں؟ بغیر کجھ بولے اکری اوہدے کول آیا تے گھڑے نوں ہتھ پایا – پر دونوں ایہنے گھابرے ہوئے سی کہ گھڑا چکنا ای بھل گئے – اکری نے گھڑا اپنے سر تے چک لیا تے دوواں دا ہاسا نکل گیا – فیر اکری نے گھڑا اوہدے سر تے رکھ دتا – ایہہ پہلا موقع سی جد اکری دے کھبے ہتھ نے رجو دے کن نوں چھویا سی – اکری ساری رات اپنا ہتھ ویکھدا ریہہا تے رجو ساری رات اپنا کن ٹوہندی رہی –

اوس دن توں دوناں دیاں اکھاں سوال جواب کرن لگ پئیاں – آوندے جاندے اکھاں اکھاں وچ ای سلام دعا کر لیندے سی – وڈی عید آون والی سی – رجو دی ماں نے کیہا – ویکھ کھاں کد٘اں ویہڑا اکھڑیا پیہا – عید تے سو آیا گیا ہندا – آپاں ویہڑے چ گویا مٹی پھیرنی آں پتلی جی کر کے – تازہ گویا اکٹھا کر لئیں – تیرے پیو نوں کہہ کے کل تڑکے تڑکے گھانی کرواں لون گی – گوہا لین دے بہانے رجو اکری کے مال والے احاطے گئی تے اکری ددھ چو ریہہا سی – اکھاں اکھاں چ سلام کر کے اوہ گوہا چکن لگی تے اکری نے دھار وچی چھڈ کے نٹھ کے آ کے رجو دے ہتھ پھڑ لئے – نہ رجو ایہہ ہتھ گوہا مٹی لاون واسطے نئیں بنے – ایہہ تاں میرے ناں دی مہندی واسطے بنے آ – ایہنے چ رجو دا چاچا لنگا اہتھوںدی لنگیا تے اوہدی نظر دوواں تے پے گئی -

چاچے لنگے نوں پنڈ وچ چاچا کیدو وی کینہندے سی – کیوں جے او ہر ویلے کسے نہ کسے ٹوہ چ رہندا سی – چاچے کیدو نوں پتہ لگن دا مطلب سی پورے پنڈ نوں پتہ لگنا – اوسے دن شام نوں پریا ہوئی – اکری نوں ۴۰ چھتر تے ۲۰۰۰ روپے ڈنڈ پایا – تے اگلے ای ہفتے رجو دا ویا نال دے پنڈ دے سیانی عمر دے کسے چھڑے دے نال کر دتا – تے اکری دا ابا وی آون والے کسے ہور الامے توں بچن لئی اسلم دا رشتہ لبھن لگ پیا تے ۲ مہینیاں بعد اسلم دی جنیت وی پھوپھی دے پنڈ اابے دے کسے پرانے بیلی دے گھر ٹک گئی – اسلم دے دماغ وچ بیتے سمے دیاں سوچاں دا ہڑھ آیا ہویا سی – رجو مربے جا رہی اے – رجو عید تے گلی وچ دی لنگھ رہی اییہ – اسلم دے وڈے بھرا دے ویاہ وچ رجو پرات کُٹ رہی اے – ااچانک ای کسے کیڑے اوہدے پیراں تے دندیں وڈی تے تھوڑا جیا ہوش وچ آیا –

ایہ سماج بہت ظالم  اے -  میرے نال جو ہوئی رب کسے نال نہ کرے – میں رانو تے اسلم دے نال اپنے والی نھیں ہون دیاں گا – اوہناں دے وچ روحاں ورگا سچے جزبیاں دا رشتہ اے- جے اوہ وی وکھ ہو گئے تے او وی میرے وانگ  ساری عمر جسم دی لاش نال کھلواڑ کرن گے – میں ایہہ نھیں ہون دیاں گا – میں وچ وچولا پا کے دوناں دی بیڑی پار کراواں گا –

ایس توں بعد اوہ فیر انہاں دی ویڈیو دیکھن لگ پیا – پچھلے دس سال اوہ آپ تے مردار ای کھا ریہہا سی – ایس ویڈیو وچ جیوندے جاگدے جزبیاں نال بھرے ہوئے بے تاب سریر اوہدی اکھاں چ اگ لاون لگ پئے – اوہدے متھے تے پسینہ آ گیا – اوہنے کہی چ٘کی تے کھالا کڈن لگ پیا – متھے دا مڑھکا چو چو کے اوہدے پیراں چ ڈگی جاوے تے اوہ کہی چلائی جاوے – کھالا کڈھ کے وی اوہدی بے چینی نہ مکی تے او بہولا چک لے کپاہ گڈن لگ پیا – پوریکیارہ  کپاہ گڈ کے او ڈیرے چ جا کے بہہ گیا تے نلکے نوں مونہہ لا پانی پین لگ پیا – پانی پین توں بعد اہنے کھیسے چوں موبائل کڈھیا تے فیر اوہ ویڈیو دیکھن لگ پیا – اوس ویڈیو نے فیر اہنوں کنوں پھڑ کے ماضی وچ دھک دتا – ہیروا فیر اہدے سر وچ کھورو پون لگ پیا – اوہ اٹھیا، کہی تے بہولہ بھواں کے کمادی چ سٹے – تے پنڈ والوں دوڑ لا دتی – پنڈ آوندے ای اوہنے امام مسجد دا بوہا کھڑکایا تے امام مسجد دے ہتھ وچ اپنا موبائل پھڑا دت٘ا – شام نوں اہناں دے پنڈ وچ فیر پریا ہوئی

تھوڑے دناں بعد  اوہنے ویکھیا کہ رانو دے گھر بارات ڈھکی ہوئی سی تے سیانی عمر دا کوئی چھڑا لاڑہ بنی بیٹھا سی – تھوڑا اگے گیا تے اوہنے دیکھیا کہ اسلم سائکل نوں بجھائی جاندا پنڈوں باہر جا ریہا سی – اوہنے کریانے دی دکان توں ادھا کلو سوجی لئی ، کلو چکن لیا تے گھر آ کے کہندا، گڈو دی ماں اج اپنے ویاہ دی ورہے گنڈ ہے – آپاں وی منا لیا کریے ، لوکی ہر سال مناوندے آ- ویاہ نوں دس سال ہوگئے

ایک اردو غزل فرمائش پر

تم سے مل کر یہ اعتبار آئے

اس قدر بھی کسی پہ پیار آئے

اچھے موسم کی کچھ شرائط ہیں

مے ہو فرصت ہو اور یار آئے

لب و رخسار اور آنکھوں میں

آگ لگ جائے جب خمار آئے
لمس ہونٹوں کا اُف مرے اللہ
جان جائے تو کچھ قرر آئے

ایک لمحہ ِ بے خودی کے لیے

اپنی صدیوں کی عمر وار آئے

ہم سے اک شام نہ گزر پائی

اور وہ  زندگی       گزار    آئے 

ایک دوجے کی سمت  بہتے ہوئے

کیسے دریا کے      آر پار     آئے؟؟

نہ کوئی آن ہلونا دیوے - نہ کوئی توڑے کھووے

نہ کوئی آن ہلونا دیوے - نہ کوئی توڑے کھووے

آپے رکھ دے ہتھوں ڈگدا - پھل جد مٹھڑا ہووے

مال اولاد دا لوبھ کیہ کرییے- مایا ریت سمندر

جنا وی تسی گھٹ گھٹ رکھو - رہندے نہ مٹھی اندر


تو دل والا تے جزباتی ایہہ دنیا جھو ٹھ مکاری

بڑا مایوس ہوویں گا جے لا بیٹھا کتے یاری

--------------------------------------------------

غروب ہو رھے سورج دا مکھڑا ویکھدا ہاں

اجڑدا جا رھیا بابل دا ویہڑا ویکھدا ہاں

میں ویکھدا ہاں کہ کد٘اں خزاں نے مل ماری
خزاں دے مگروں بہاراں دا جگرا ویکھا ہاں

اے روڈ موت نوں جاندی اے لوگ دسدے نیں
میں اس توں اگلے پڑاٰٰ    دا نظارہ ویکھدا ہاں

اوہ سی لوڑاں تھوڑاں کھادا - میں سدھراں دا ہاںی

اوہ سی لوڑاں تھوڑاں کھادا - میں سدھراں دا ہاںی

ساہن دے گل٘ پجالی پے گئی - ونڈ پریت دی کانی

یا

سورج سورج مکھی ہویا - ونڈ پریت دی کاںی

میں ویلے دی جوع نہ وڑھدا - ہوش گنوائی جاندا

ویلا آ آ گِچیوں پھڑ کے - ہوش اڑائی جاندا

پیار محبت ہوس ضرورت - اک٘و جیہے جاپن
میرے جیہے اکھ دے بھَینگے کِد٘اں فرق پچھانن

چن پانی دا رقص فریبی - آپاں عاشق سادے

نیڑے جا کے منہ بھر ڈگ گئے - کھوہ وچ غوطے کھادے

تتلی دے ساہ سک گئے

اچ٘ے ہوساں دے محل مینارے

صدق نوں کون پچھدا

بھورے تتلی دا رس نچوڑیا

تتلی دے ساہ سک گئے

ہووے ڈھڈ وچ چور وے سائیاں

تے پگ کویں سر تے ٹکے

اسیں سترے بہترے ہوئے
تے ماں ہلے بچہ آکھدی

تیرے پیار والی رنگلی قینچی
وے ساڈے دونویں پر کٹ گئی

نی میں لعل گواچے ورگی
جوہری دی اکھ نہ ملی

ہن رکھی سکھی پچ جاندی
نی ما پے نہ سر تے رہے

کاہتے رشتے پھرولیں کُڑے
ماواں دا بدل کوئی نہیں

رب٘ا وقت دے پیر بنھ دے
ساتھوں ساڈی ماں نہ کھووے

شعر لکھ  جے سنیہا کوئی دینا
شاعراں دا بھرم رہن دے

بی انگرو گا آپ مہاریں
مٹی دا یقین کر لَے

مر جائیں تو لڑدے لڑدے
انج وی تاں مر جاونا


ہنگارہ بھرن گے عزتاں والے
قرضئی دی پت کوئی نا

تھاواں ہور وی نیں نیویاں توں نیویاں
پر قرضے دی انت کوئی نہ

پت گھلدے رہے پیسے تے دوائیاں
ماں نوں اکلاپا کھا گیا

کنڈے بیٹھا تے سوچی جاواں
دریا کیہدے کہے رکیا

ہوٹے

ٹھنڈی وڈی گڈی دے وچ

پچھلی سیٹ تے بیٹھی ہوئی

سہمیاں سہمیاں اکھاں والی

سانولے رنگ دی کڑی دے

متھے ات٘ے لکھیا سی

میں گڈی دی کجھ نھیں لگدی

بس لیکھاں دا چکر مینوں

ہوٹے دیند پھردا اے

paish lafz for uet literary society magazine rida e sukhan

پیش لفظ

میں وہاں ہوں جہاں جہاں تم ہو

تم کرو گے کہاں کہاں سے گریز     (احمد فراز)

یہ ہے اس تعلق کا خلاصہ جو لٹریری سوسائٹی اور اس کے ممبران کے درمیان ہے! یہ وہ قلعہ ہے جس کا داخلی دروازہ تو ہے لیکن خارجی درواذہ کوئی نہیں- تصوف کی زبان میں سمجھیں تو یوں ہے جزو کل کا حصہ بنتا ہے تو جزویت کھو دیتا ہے – یعنی جب آتا ہے تو لٹریری سوسائٹی کا رکن بنتا ہے اور جب جاتا ہے تو لٹریری سوسائٹی ہوتا ہے، یہ مبالغہ آرائی نہیں بلکہ جادو ہے جو سر چڑھ کے بولتا ہے – ۲۰۰۳ سیشن کی زاہرہ علیم ۲۰۱۳ کے مشاعرے میں شرکت کے لیے اسلام آباد سے آتی ہیں، ہے نا جادو!

مجھ سے کہا گیا ہے کہ لٹریری سوسائیٹی کے ساتھ اپنی یادوں کو قلمبند کروں، لٹریری سوسائیٹی کے ساتھ تعلق کو دس سال سے زیادہ عرصہ ہو چکا ہے، یہ سال ۲۰۰۳ تھا، اور موسم ِ بہار تھا – جب میں چند نظمیں فوٹو کاپی کروائے کوآرڈینیر کے کمرے میں گیا اور ہر جمعرات میٹنگ میں آنے کا عہد کیا! یہ الگ بات ہے کہ ان دنوں ہر ہفتے جمعرات نہیں آتی تھی! اور ہمارا الوداٰعی عشائیہ سال ۲۰۰۶ کے جاڑوں یعنی موسم خزاں میں ہوا – تھوڑا رومانوی اور فلمی انداز میں کہوں تو یوں ہوگا
پھولوں کے موسم میں ملنے آتے ہیں
پت جھڑ میں پنچھی بن کر اڑ جاتے ہیں!!!!!

یا اختر حسین جعفری کے الفاظ میں

تو جدا ایسے موسموں میں ہوا

جب درختوں کے ہاتھ خالی ہیں

جب میں ۲۰۱۳ کے مشاعرے میں گیا تو سوچ رہا تھا، کچھ بھی نہیں مرتا، نہ کہانی نہ کردار اور نہ سٹیج، یہاں تک کہ شکلیں بھی کم و بیش وہی رہتی ہیں – وہ ۲۰۰۳ تھا اور یہ ۲۰۱۳ لیکن اج بھی لٹریری سوسائٹی میں ایک اشفاق انور موجود ہے جس کی ذہانت اور سنجیدگی سے بھرپور شاعری کسی اور ہی فضا میں لے جاتی ہے، مدثر عظیم بھی جو

اتنا لمبا کش لو یارو دم نکل جائے

 زنگی سلگائو یارو غم نکل جائے

کے مصداق غم دیروز اور فکرِ امروذ کو بھلانے کا ہنر جانتا ہے، کوئی رائحہ ٰعابدی بھی ہے جس کا
اپنی یاد تک چھین لے مجھ سے

مجھ کو پوری طرح سے کر تنہا

جیسا شعر آج بھی شاعری کے مقابلوں میں یمارا سر فخر سے بلند کرتا ہے – عمیر بٹ بھی ہے جو لہجے اور اطوار میں ملک اللشعرا استاد ابراہیم ذوق کا ہم عصر لگتا ہے اور ارم ثنا اللہ بھی ہے جس کی "خامشی" جیسی نظموں  کا ذائقہ آج بھ زبان سے چپکا ہوا ہے – لیکن کیا کیا جائے  وقت کا جو کبھی ٹکتا ہے ہی نہیں – مری اک نظم ہے

کئی دفعہ یہ خیال آیا دل میں شدت سے

کہ کاش وقت کا گھوڑا نکیل دیتا مجھے

کچھ ایسے پل تھے کہ سالوں ٹھہرنا تھا جن میں

کچھ ایسے سال تھے جو بائی پاس کرنے تھے

یہ پل یقینا لٹریری سوسائیٹی کے دور کے ہیں اور یہ سال پروفیشنل لائف کے!

خیر---------- قصہ مختصر، صحرا کو اس بات سے غرض نہیں ہے کہ ناْقہ پہ سوار کون ہے وہ تو گھنگھرووں، گھنٹیوں ، حدی خوانوں کی مدھر تانوں اور دھول اڑاتے پیادوں کا رسیا ہے –صحرا بھی وہی رہتا ہے قافلے بھی وہی، سفر ختم ہوتا ہے تو بس مسافر کا –-- اور جو بھی مسافر یو ای ٹی لٹریری سوسائٹی کے اس قافلے سے بچھڑتا ہے یہی کہتا ہے

ایسے بکھرے ہیں رات دن جیسے

موتیوں والا ہار ٹوٹ گیا

تو نے مجھ کو پرو کے رکھا تھا

                                                                                                                                                                                                                                                                                                     تحریر : محمد ریحان عباس چوہدری سیشن ۲۰۰۳